អាចារ្យស្វា/អាចារ្យក្លែងឈ្មោះ

===== ២ អាចារ្យស្វាក្លែងឈ្មោះ' ===== ចលាចលកើតមានកាន់តែច្រើនឡើងៗម្ល៉ោះហើយតែល្ងាចបន្តិច គេឃើញគេហស្ថាន ខ្លះបិទទ្វាររបងទៅហើយ ។ ថ្ងៃនេះគេហដ្ឋានលោកឧកញ៉ាវិដ្ជោ សុខ នៅមិនទាន់បិទទ្វារ របងទេ ព្រោះអ្នកដែលជាទ្វារបាលនោះ មិនទាន់ឃើញត្រឡប់មកពីក្រៅ ។ លោកឧកញ៉ា វិជ្ជោឃើញទ្វារចំហដូច្នោះ ទើបសួរដណ្តឹងទាសីនៅក្នុងផ្ទះ : មកជួបចៅហ្វាយស៊ូទុកការង្វារដែលមិនទាន់ហើយ បាន - អឺ ចេង ! - ចាស់ - ណែមកណេះ មីង ចេង ជបម្រើលោកឧកញ៉វិជ្ជោ សុខ ក៏រវាសរវៃមកជួបចៅហ្វាយ ស៊ូទុកការងារ ដែលមិនទាន់ហើយចោលមួយកន្លែងសិន ។ - អើ ចេង ថ្មើរណេះហើយនៅមិនទាន់បិទទ្វាររបង អ៊ីចុះជីស្វាទៅណាទៅ? - ជំរាបប្រសាសន៍ មិនដឹងជាទៅណាដែរ គ្រាន់តែយកសេះមកចងហើយ ខ្ញុំឃើញ ចេញទៅក្រៅវិញទៅ - ឥឡូវ ចេង ឯងទៅបិទទ្វារទៅ មីង ចេង ចុះទៅប្រុងនឹងបិទទ្វារ ទៅដល់ទ្វាររបងស្រាប់តែជួបនឹង ជីស្វាមកដល់ដែរ។ ដូច្នេះមីង ចេង ក៏ទុកភារៈនេះឲ្យទៅម្ចាស់គេធ្វើទៅវិញ ។ ជីស្វាបិទទ្វារហើយទៅបិទទ្វារ រោង សេះទៀត ទើបឡើងទៅលើផ្ទះដោយតាំងឫកសង្ហារមុខ ក្រហមដូចត្រូវគ្នាតជូរ ។ លោកស្រី ឧកញ៉ាវិជ្ជោ សុខ ឃើញអាការៈប្លែកដូច្នេះ ក៏សួរថា : – ជី ស្វា ថ្ងៃនេះដូចជាមិនសប្បាយ មានកើតអីឬ? - ប្របាទ ! គ្មានកើតអីទេ - អ៊ីចុះម៉េចបាន! តែក្រហមមុខម៉្លេះ? - ប្របាទ ខ្ញុំបាទទៅឃ្វាលសេះ បានជួបមនុស្សចំឡែកម្នាក់មកពីទ្រាំង ។ គេនិយាយ ប្រាប់រឿងនៅឯណោះថា យួនចូលមកសង្កិនសង្កត់ខ្មែរច្រើនណាស់ ។ វាចូលមករឹបអូសយក ទ្រព្យសម្បត្តិ សម្លាប់អ្នកស្នេហាជាតិ ។ ខ្ញុំឮដូច្នេះហើយ បានជាក្រហមមុខ ក្រហមមុខដោយ ទោសៈ នឹងបរទេសចូលមកជិះជាន់ខែ្មរ។ ខ្ញុំដឹកសេះយកមកផ្ទះ ឃើញថ្ងៃនៅភ្លឺនៅឡើយ ខ្ញុំបាទក៏ស្កាត់ទៅរកជួបមនុស្សចំឡែកនោះទៀត ដើម្បីសួរដឹងដើមដឹងចុង តែទៅដល់ កន្លែងនោះ ស្រាប់តែរកមិនឃើញ ។ - រឿងប៉ុណ្ណឹងទេឬ? - បាទ តាំងពីជី ស្វា បានជួបមនុស្សចំឡែកនោះជី ស្វា ចេះតែមានអាកប្បកិរិយាចំឡែកឡើង រាល់ថ្ងៃ ។ នៅតែបួនប្រាំថ្ងៃទៀត នឹងចូលឆ្នាំថ្មី នៅក្រុងឧត្តុងអ្នកភូមិកំពុងតែលើកថ្នល់ ជំរះស្មៅ បោសសំអាតគេហដ្ឋាន ឯជី ស្វា បោសសំអាត គេហដ្ឋាន លោកឧកញ៉ាវិជ្ជោហើយឆ្លៀតទៅ មើលចងរបងឲ្យបានជាប់ត្រឹមត្រូវ ។ លោកស្រីសុខ ឃើញដូច្នោះ ចេះតែលួចសរសើរក្នុង ចិត្តថា “ចាំចូលឆ្នាំរួចនឹងទៅភ្ជាប់ពាក្យកូនអ្នកកព្រែកឲ្យជាគូដណ្តឹងជីស្វា” ។ លោកស្រី ក៏បានជំរាបស្វាមីថា : – បង! ដល់ចូលឆ្នាំហើយ គិតទៅភ្ជាប់ពាក្យជីស្វានិងកូនអ្នកព្រែកទៅ ដើម្បី ឲ្យបានមុនចូលវស្សា ខ្ញុំគិតចង់រៀបទុកដាក់ឲ្យហើយទៅ ។ - ស្រេចតែឯងគិតទៅចុះ បងមានការកង្វល់ច្រើនណាស់ ។ ការសន្ទនាបានតែត្រឹមណឹងក៏បាត់ទៅ ព្រោះមានបំរើមកពីវាំងឲ្យមកអញ្ជើញ លោក ឧកញ៉ាជ្ជោ សុខ ទៅគាល់ព្រះនរោត្តម ។ មុនចូលឆ្នាំមួយថ្ងៃ ធាតុអាកាសក៏នៅមិនទាន់ត្រជាក់ណាទេ លោកស្រី សុខ អង្គុយ ចាំមើលស្វាមីផង ចាំមើលជីស្វាផង មិនយូរប៉ុន្មាន ស្រាប់តែឃើញលោកសុខ ត្រឡប់មកវិញ - ម៉េចបានជាមកអង្គុយនឹងកាំជណ្តើរដូច្នេះ? – ចាស ចាំមើលបង ហើយនឹងជី ស្វា - ថ្នើរណេះ ហើយ ជី ស្វាមិនទាន់មកទេ? - ចាស មិនទាន់មកទេ - បើថ្មើណេះនៅតែមិនទាន់ឃើញវាត្រឡប់មក សូមកុំគិត វាមុខតែលេងនៅនឹងយើង ហើយ។ - ថាម៉េច? -វាឈប់នៅជាមួយយើងហើយ។ ចុះវាទៅណា? - នរណាដឹង តែបងថាដូច្នេះ ព្រោះគេឃើញវាជិះសេះយើងទៅ ហួសភូមិឃ្លាំង ស្បែកទៅហើយ តាំងពីថ្ងៃរសៀលម៉្លេះ ។ - បើដូច្នោះ ខ្ញុំដឹងហើយ - ឯងដឹងដូចម្តេច? -វាតែងនិយាយថា វាអាណិតរាស្ត្រនៅស្រុកទ្រាំងណាស់ ព្រោះរាស្ត្រនៅកន្លែងនោះ យួនចេះតែមកសង្កត់សង្កិនដុតបំផ្លាញផ្ទះសម្បែង ហើយមុនចូលឆ្នាំប្រហែល ៥ ថ្ងៃ ទៅនេះ វាបានជួបមនុស្សចំឡែកម្នាក់មកនិយាយរឿងយួន ដែលធ្វើបាបខ្មែរនៅបាភ្នំ នៅមាត់ជ្រូកខ្លះ នៅស្រុកទ្រាំងខ្លះ ។ បើតាមខ្ញុំយល់ វាច្បាស់ជាទៅបង្កទ័ពនៅឯទ្រាំងមាត់ជ្រូកហើយ ដើម្បី ដេញទ័ពយួនឲ្យចេញពីទ្រាំង ។ - ណែ ! ឯងកុំមាត់ សព្វថ្ងៃគេកំពុងតែបង្ក្រាបមនុស្ស ដែលបង្កចលាចល ។ - ចុះវាមានទៅបង្កចលាចលឯណា ព្រោះនៅកន្លែងនោះ មានចលាចលស្រាប់ទេតើ វាគ្រាន់តែទៅប្រមូលរឲ្យតតាំង ប្រឆាំងដេញទ័ពឈ្លានពានរំលោភទឹកដី ទេតើងសព្វថ្ងៃ លួងកំពុងតែបង្រ្កាបចលាចលឬ បើបានបង្ក្រាបហើយ គួរតែសរសើរវា ។ - ស្អីក៏ដោយឯងកុំទៅគិតទ័ពរាជការមាន ម៉េចមិនទៅចូល? - ខ្ញុំមិនដឹងទេរឿងនេះ - បើមិនដឹងនៅតែស្ងៀមទៅ ការជជែកគ្នាមិនបានការអ្វី ស្វាមីភរិយាក៏ឈប់ទៅ ឯភរិយាឡើងទៅរៀបអាហារ ភោជនជូនស្វាមី ។ ព្រឹកឡើង ថ្ងៃរះផុតចុងឈើទៅហើយគេឃើញរលាកស្រីសុខ ប្រើទាសី ឲ្យយកសេះចងស៊ីស្មៅនៅមុខផ្ទះ ។ នាងទាសីចេញផុតពីរបងបន្តិច ស្រាប់តែទុចង៉ក់ ដោយ ឃើញមនុស្សជិះសេះយ៉ាងលឿនបំបោលមកពីចម្ងាយ នាងមិនបានចងសេះទេ នៅឈរទ្រឹង កាន់ខ្សសេះ ។ អ្នកជិះសេះកាន់តែមកជិត ទើបនាងស្តាល់ថា អ្នកជិះសេះគឺជាចៅហ្វាយ ប្រុសរបស់នាង ។ លោកឧកញ៉ាវិជ្ជោ សុខ លោតចុះពីខ្នងសេះមក ហើយប្រគល់សេះឲ្យ ទាសីឈ្មោះចេង ហើយឡើងទៅលើផ្ទះយ៉ាងលឿន ដើម្បីទៅរកជួបភរិយាគាត់ ។ - ម៉េចបានជា ឪអាជិតមកវិញ? - បងបានព័ត៌មានច្បាស់ណាស់ពីជីស្វា ដូច្នេះហើយបានជាបងត្រឡប់មកវិញ ដើម្បី ឲ្យម៉ែអាជិតដឹងផង ។ គេឲ្យការមកថា ជីស្វា ដែលគេចចេញពីផ្ទះយើងទៅ វាទៅកទ័ពមែន នៅឯបាភ្នំ វាប្រកាសបញ្ចុះបញ្ចូលរាស្ត្របានច្រើនណាស់ ដោយបានប្រាប់ស្ត្រប្រជាថា វាជា ឧបរាជព្រះអង្គអឹម។ - ស្លាប់ហើយ ម៉េចបានជាហ៊ានយកព្រះនាមព្រះរាជបុត្រព្រះឧបរាជព្រះអង្គ អឹម ទៅក្លែងដូច្នោះ ក្រែងព្រះអង្គ ភឹម ត្រូវជាព្រះរាជបុត្រព្រះអង្គ អឹម មែនឬ? - ហ្នឹងហើយ ម៉ែអាជិតនៅមិនទាន់យល់ទេ - យល់ដែរតែវាមិនច្បាស់ ខ្ញុំដឹងថាព្រះអង្គអឹម មានព្រះរាជបុត្រាមួយព្រះនាមអង្គ ភឹម ។ - អីចុះចាំស្ដាប់ណា៎ ។ នៅឆ្នាំ១៨២៥ ព្រះជាយារបស់ព្រះឧបរាជព្រះអង្គ អឹម ប្រសូតបុត្រមួយព្រះអង្គនៅស្រុកសៀមហើយ ថ្វាយនាមថា ព្រះអង្គ ភឹម ។ - ខ្ញុំមិនដឹងជាព្រះអង្គអឹម មានព្រះរាជបុត្រអង្គភឹមនៅឆ្នាំណាទេ តែដឹងថាអង្គ ភឹម ត្រូវ ជារាជបុត្រនៃព្រះអង្គ អឹម ។ - បើម៉ែអាជិតឯងមិនដឹងទេ កុំអាលនិយាយកាត់ ព្រោះបងប្រញាប់ត្រឡប់ទៅវាំងវិញ។ ព្រះអង្គ អឹម មានព្រះជន្ម ២០ វស្សា គឺនៅឆ្នាំ១៨៤៥ ឧបរាជព្រះអង្គអឹម សុគតនៅស្រុក កូសាំងស៊ីន ។ ព្រះអង្គមានរាជបុត្រតែមួយព្រះអង្គគត់ គឺអង្គ ភឹម ។ - ចុះក្រែងឥឡូវព្រះអង្គភឹមសុគតទៅហើយមែនទេ? - អើនៅឆ្នាំ១៨៤៨ ព្រះរាជាទ្រង់បញ្ជូនព្រះរាជបុត្រច្បងនិងព្រះអង្គ ភឹមឲ្យទៅសិក្សា នៅបាងកក ។ តែឥឡូវ ព្រះអង្គសុគតទៅហើយ ហើយជី ស្វា ទៅយកព្រះនាមរបស់ព្រះអង្គ ទៅប្រាប់ប្រជារាស្ត្រថា វាហ្នឹងហើយជាព្រះអង្គ ភឹម ទើបត្រឡប់មកពីស្រុកសៀម ។ ប្រជា រាស្រ្តឮថាព្រះរាជវង្សចេញកសាងជាតិដូច្នេះ ចុះចូលយ៉ាងសម្បើម គោរពបូជាគ្មានគិតឡើយ ហើយចុះចូលដោយគ្មានសង្ស័យថា វាជាជីស្វាឡើយ ។ តាមពិតព្រះអង្គ ភឹម ក្រោយមកគង់ នៅបាងកក មានព្រះរោគវិកលចរិត ហើយព្រះអង្គសុគតទៅនៅបាងកក ក្នុងព្រះជន្ម ៣១ វស្សា មានទាំងរៀបបូជាព្រះសពយ៉ាងឧឡារិកផង ។ - អ៊ីចុះរឿងជី ស្វា វាទៅដូចម្តេចទៅឪអាជិត ព្រោះវាជាទាសៈរបស់យើង នរណាក៏គេ ថា វាជាចំរើរបស់យើង ហើយឥឡូវវាទៅបំបះបំបោរដូច្នេះ ក្រែងមានរឿងដល់យើងណា? - ថាបងភ័យហើយ បានជាខ្ញុំមកប្រាប់ម៉ែឲ្យដឹង តែរឿងនេះ ព្រះរាជាទ្រង់ជ្រាបស្រេច ហើយ បានជាព្រះអង្គទ្រង់សួរបញ្ជាក់ថា វាជាទាស:របស់យើងមែន ។ បងទូលតាមត្រង់ តែព្រះអង្គធ្វើហាក់ជាព្រងើយ ដូចជាមិនចាប់ភ្លឹក ពីរឿងជីស្វា ។ - អីចុះមែនតែព្រះអង្គទ្រង់ជ្រាបការណ៍នេះអស់ទៅ ហើយយើងជាត្រកូលដែលស្មោះ ស្មគ្រនឹងព្រះរាជបល្ល័ង្ក ។ - អើម៉ែ កុំតែបានប៉ុណ្ណេះ ម្ល៉េះយើងមិនដឹងជាទៅដល់ណាទេ ។ តែនិយាយពីរឿង រាជបល្ល័ង្ក បងធូរទ្រូងដូចដកបនា្លចេញពីទ្រូងដែរ ព្រោះថានរណាដែលយករាជបល្ល័ង្ក មក ជាឡប់ឡែ ច្រើនតែរួចខ្លួន ។ ម៉ែវា បងព្រួយណាស់ កាលៈទេស:នេះ វាចេះតែប្រែប្រួល ដូច្នេះ ហើយ សូម្បីតែមនុស្សខ្វិនក្រងែងក្រងង់ក៏ចេះធ្វើជាមេបះដែរ ។ លោកឧកញ៉ា វិជ្ជោ សុខ ប្រាប់ភរិយាចប់សព្វគ្រប់ ក៏ត្រឡប់ទៅព្រះរាជវាំងវិញ ។ មិន ទាន់ទាំងអស់រឿងផង គាត់ក៏ចេញទៅ ព្រោះគាត់ក្រែងមានការអី្វ នៅឯព្រះបរមរាជវាំង គាត់ ចុះទៅដល់ដី ស្រាប់តែនឹកឃើញរឿងទៀត គាត់ក៏ឡើងមកវិញ ។ - ក្រែងឪវាថាប្រញាប់ទៅវាំងឬ? - តែបងនឹកឃើញរឿងមួយទៀត មុនបងមកនេះបន្តិច មានសំបុត្រមួយមកពីរោងដំរី (តែនិញ) ថា មានលិខិតមួយ សរសេរទៅបារាំងជាភាសាខ្មែរ ហើយបារាំងឈ្មោះ អាមីរ៉ាល់ ដឺឡាក្រង់ឌីយេ (Amiral de la Grandier) ផ្ញើមកឯវាំងថា : -ខ្ញុំអង្គកឹម ជាព្រះរាជបុត្រនៃព្រះអង្គអឹម ទើបតែយាងត្រឡប់មកពីស្រុកសៀម។ ខ្ញុំ សរសេរ ចុតហ្មាយមកនេះ ដើម្បីចង់ជួបជាមួយលោកជាពិសេស បើសិនជាលោកឲ្យខ្ញុំជួប សូមលោកផ្ញើលិខិតតបមកខ្ញុំវិញ តាមបុរសដែលយកលិខិតមកជូនលោកនេះ ។ - សូមអរគុណទុកជាមុន - ព្រះហត្ថលេខា អង្គភឹម - ទ្រាំង ខែសីហា ឆ្នាំ១៨៦៥ លំខិតនេះ ត្រូវបាន អាលីរ៉ាល់ ដឺឡាក្រង់ឌីយេ ផ្ញើទៅព្រះនរបតី ឯព្រះបរមរាជវាំង ឧត្តុង្គមានជ័យរួចទៅហើយ ។ - ម៉េចបានជាឪវាដឹងថាផ្ញើមកហើយ - ឮគេនិយាយព្រឹកមិញនេះពេញវាំង ។ បងទៅវិញហើយ ក្រែងព្រះករុណារក ។