ឯកសារមហាបុរសខ្មែរ/ផែនដីព្រះស្រីសុរិយោទ័យ
| ← | ផែនដីព្រះស្រីសុរិយោទ័យ
គ.ស.១៤៧១
|
→ |
ព្រះស្រីសុរិយោទ័យ ជាព្រះរាជបុត្រ នៃ ព្រះនារាយណ៍រាជាធិរាជ។ ទ្រង់ឡើងសោយរាជ្យសម្បត្តិក្នុងឆ្នាំរកា នពស័ក ព.ស. ២០២១-គ.ស. ១៤៧៧ ក្នុងព្រះជន្មាយុ២៦ ព្រះវស្សា ទ្រង់ព្រះនាមជាព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីសុរិយោទ័យរាជាធិរាជរាមា បរមបពិត្រ។ លុះបានឡើងសោយរាជ្យស្រេចហើយ ព្រះអង្គក៏ស្ដេចតែងតាំង ចៅហ្វាយស្រុកឲ្យទៅរក្សាខេត្ត តាំងពីខេត្តសៀមបូក សម្បុកសម្បូណ៌ ក្រចេះ ឆ្លូង ត្បូង បាសាន ទទឹងថ្ងៃ ព្រៃវែង បាភ្នំ រំដួល ស្វាយទាប រោងដំរី ព្រៃនគរ លង់ហោ ជើងបាដែង រៀងទៅទល់នឹងនគរចាម នោះបានទៅខាងព្រះបាទស្រីសុរិយោទ័យទាំងអស់។
អស់មុខមន្ត្រី ខាងនគរចតុម្មុខ ស្រុកភ្នំពេញនោះ ឃើញព្រះមហាក្សត្រទាំងពីរព្រះអង្គ ពីត្រើយខាងលិច និង ត្រើយខាងជើង សុទ្ធតែទ្រង់រាជ្យទាំងអស់ ព្រះកិត្តិយសក៏ខ្ពង់ខ្ពស់ វិសេសជាងម្ចាស់របស់ខ្លួន ក៏ចូលទៅក្រាបបង្គំទូល អញ្ជើញព្រះធម្មរាជាឲ្យស្ដេចឡើងសោយរាជសម្បត្តិ។ ព្រះធម្មរាជា ព្រះអង្គពុំព្រមទទួល អញ្ជើញតាមសេចក្ដីសុំរបស់មុខមន្ត្រីនោះទេ។ ស្ដេចគ្រាន់តែរក្សាអាណាខេត្ត តាំងពីខេត្តសំរោងទង បាទី លើកដែក ទ្រាំង បន្ទាយមាស ថ្ពង បាសាក់ បាវៀ ពាម កោះស្លាកែត (គឺស្រុកលើកដែកសព្វថ្ងៃនេះ) កំពត កំពង់សោម ព្រះត្រពាំង ក្រមួនស ដូនណៃ រៀងទៅទល់នឹងសមុទ្រនេះត្រូវបានមកព្រះធម្មរាជាទាំងអស់។
នេះនឹងស្រដី អំពីស្រុក ជាងរីកជាងរាង ជាស្រុកយួនវិញ។
ចាម និង យួន កើតចម្បាំងនឹងគ្នា រៀងមកជាច្រើនឆ្នាំ ច្រើនហើយ ទើបក្រោយមក ចាមក៏ចាញ់យួនទៅ។ យួនតាំងកូនស្ដេចចាម ឲ្យសោយរាជ្យ ហើយឲ្យឡើងស្រុកយួនរៀងមក។ វេលានោះ មានស្ដេចចាមមួយព្រះអង្គ ឈ្មោះចៅរាំងឡាក់ក្រាទ្រុត (ព្រះនាមស្ដេចចាមនេះខុស ឬត្រូវយ៉ាងណា យើងខ្ញុំមិនដឹងទេ ពីព្រោះយើងខ្ញុំសរសេរព្រះនាម តាមតែសាស្ត្រាដើមប៉ុណ្ណោះ មិនទាន់បានស្រាវជ្រាវឲ្យច្បាស់លាស់ប្រាកដយ៉ាងណានៅឡើយទេ។) ខ្លះហៅថា ប៉ោធុន ពុំសព្វព្រះទ័យនិងឡើងស្រុកយួន ទើបលើកពល ១០សែននាក់ គឺ ១០០០០០០ ទៅវាយស្រុកយួនបានពីរខែត្រ។ កាលនោះ ស្ដេចយួនឈ្មោះ ឡេ ចាញ់តុង (ព្រះនាមស្ដេចយួននេះ ក៏មិនច្បាស់ដែរ) ស្ដេចលើកទ័ពជាបីផ្លូវ ដេញច្បាំងនឹងស្ដេចចាម ច្បាំងឈ្នះស្ដេចចាម ហើយចាមរត់មកស្រុកវិញ។ យួនក៏កៀរគ្រួចាម អស់ជាច្រើន ក្នុង ព.ស. ២០១៦ គ.ស. ១៤៧២ ម.ស. ១៣៩៤ ច.ស. ៨៣៤ ឆ្នាំរោង ចត្វាស័ក ពេលនោះទ័ពយួន លើកមកដល់ព្រំនគរចាម រួចស្ដេចចាមមានសុភអក្សរ (សំបុត្ររបស់ស្ដេចផ្ញើរទៅថ្វាយស្ដេចមួយអង្គទៀត) សុំកងទ័ពក្រុងកម្ពុជាធិបតី។ លុះរាជទូតចាមមកដល់ គយខែត្របារៀ ដូនណៃ ចៅហ្វាយស្រុកទល់ដែន ក៏បកសំបុត្រមកសេនាបតី, សេនាបតី នាំឡើងក្រាបបង្គំទូលសម្ដេចព្រះសុរិយោទ័យ។ សម្ដេចព្រះសុរិយោទ័យ បានទ្រង់ជ្រាបហើយទ្រង់ត្រាស់ថា : ស្រុកយើងកំពុងមានទ័ព ច្បាំងរាំងជល់ មិនទាន់រាបទាប ដូច្នេះឃើញថា យើងនឹងទៅជួយគេមិនទាន់បាន។ ទើបទ្រង់ឲ្យបកសំបុត្រ ប្រាប់ទៅចៅហ្វាយស្រុកទល់ដែនប្រាប់ទៅបម្រើស្ដេចចាម ឲ្យត្រឡប់ទៅនគរវិញទៅ។ ក្រោយមក ទ័ពយួន ក៏វាយបែកបាននគរចាម ហើយចាប់ស្ដេចចាម នាំយកទៅស្រុកយួនបាត់ទៅ។ យួនបំបែកនគរចាមនោះ ទៅជាខែត្រតូចធំ ហើយបញ្ចូលទៅជានគរយួន។ ខែត្រសល់ខ្លះ ក៏បានតាំងស្ដេចចាមថ្មី ហើយឲ្យនាម៉ឺនយួន នៅត្រួតត្រារក្សាមាំមួនរៀងមក។ កាលនោះ រាស្ត្រ និង ព្រះវង្សចាមរត់មកនៅស្រុកខ្មែរជាច្រើន។ ខ្លះខ្លាចយួនដេញតាម ក៏ហួសទៅស្រុកស្ទៀង រដែ ជាច្រើន។
ព្រះបាទសម្ដេចព្រះស្រីរាជាធិរាជ ជាអម្ចាស់ផែនដីឧត្តរទិសនោះ លុះដល់ឆ្នាំជូត សំរឹទ្ធិស័ក ច.ស. ៨៣០ ស្ដេចត្រាស់ឲ្យមន្ត្រី នាំព្រះសុភអក្សរមកសុំព្រះខាន់រាជជ័យមង្គល និងដាវក្រឹសដែកសម្រាប់ជាយានសេះ ដំរី ដែលនៅក្នុងព្រះឃ្លាំង សម្រាប់ផែនដីនោះ។
ព្រះធម្មរាជា បានទ្រង់ជ្រាបហើយ ទ្រង់ត្រាស់ថា ៖
"របស់ទាំងអស់នេះ ជារបស់សម្រាប់ព្រះមហានគរ មិនគួរឡើយទ្រង់ថ្វាយរបស់ទាំងនេះទៅព្រះស្រីរាជា ជាព្រះជេដ្ឋាទេ"។ ទ្រង់ព្រះតំរាស់នេះចប់ហើយ ទ្រង់ត្រាស់ចាត់អាវក្រឹសដែក ស្រកាពង្រូល ជាសម្រាប់ពលរទេះម្ភៃសម្រាប់ និង មួកដែកពីរ ប្រគល់ឲ្យមន្ត្រីនាំយកទៅក្រាបទូលថ្វាយសម្ដេចព្រះសេរីរាជា។
សម្ដេចព្រះជេដ្ឋា ទ្រង់យល់ដូច្នោះហើយ ទ្រង់ខ្ញាល់ណាស់ ទើបទ្រង់ត្រាស់ថា : ព្រះខាន់ ក៏មិនឲ្យ ត្រឡប់មកឲ្យឯគ្រឿងអាវក្រឹស សម្រាប់ពលរទេះ ដែលឥឡូវនេះ គេលែងប្រើអស់ទៅហើយ។ តមកស្ដេចឲ្យព្រះរាជបម្រើ ទៅកូនសុំច្រើនគ្រា តែសុំពុំបាន។
នេះនឹងនិយាយ អំពីមន្ត្រី ក្នុងក្រុងចតុម្មុខវិញ។
មន្ត្រីទាំងនោះ ដោយស្រឡាញ់អម្ចាស់របស់ខ្លួនណាស់ ក៏អញ្ជើញស្ដេចធម្មរាជាឲ្យឡើងសោយរាជ្យ កាលនោះ ព្រះអង្គពុំព្រមទទួលសេចក្ដីអញ្ជើញទេ។ លុះដល់ឆ្នាំរកា នពស័ក ព្រះសុរិយោទ័យស្ដេចឡើងសោយរាជ្យ មួយឆ្នាំក្រោយនោះមក ទើបព្រះសេរីធម្មរាជា ស្ដេចព្រមទទួលសោយរាជ្យឡើង។
បោះនៅរោងពុម្ព អន្តរជាតិ ផ្ទះឡូត៍លេខ ១១ G ៥ ផ្លូវលេខ ៣៧១ ឧកញ៉ា ទេពផន សង្កាត់លេខ ៥ ទីសំណាក់ការលេខ ៧៦ ស.២ ផ្លូវលេខ២៩៨ មហាវិថីព្រះបាទមុនីវង្ស សង្កាត់លេខ ៥ ភ្នំពេញ តម្កល់ទុកតាមលេខ ១៨៧ចុះថ្ងៃទី ១៨ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ១៩៦៩ បោះចំនួន ៣៥០០ ច្បាប់។