ឯកសារមហាបុរសខ្មែរ/ផែនដីពញាអន
ពញាអនឡើងសោយរាជ្យស្នងសម្ដេចព្រះភាគិនេយ្យោ ក្នុងឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ពស.២១៤៣ គស.១៥៩៩ មស.១៥២១ ចស.៩៦១ ទ្រង់ព្រះនាមថាព្រះបាទសម្ដេចព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរមរាជារាមាធិបតី ដូចសម្ដេចព្រះភាគិនេយ្យោដែរ។ ពញាអននេះ ស្ដេចពុំសូវយុត្តិធម៌ទេ ទាំងតំរិះប្រាជ្ញាក៏ពុំដូចសម្ដេចព្រះអយ្យកោដែរ។ កាលដែលព្រះអង្គសោយរាជ្យបាន២ ឆ្នាំ ព្រះជន្មវស្សាបាន៣៦ឆ្នាំ ព្រះអង្គគង់ព្រះទីនាំងអស្សតរព្រមដោយសេនា ទាហានយាងប្រពាតព្រៃរៀងៗទៅ។ លុះដល់ទៅភូមិមួយឈ្មោះភូមិព្រែកតាមាក់ នោះពញាថីជាមេស្រុក នៅភូមិព្រែកតាមាក់ដឹងថា ព្រះបរមបពិត្រស្ដេចមានព្រះរាជដំណើរទៅប្រថាប់នៅព្រះពន្លាដែលតាំងនៅភូមិព្រែកតាមាក់នោះ ហើយក៏នាំនាងទាវជាភរិយា និងមាតាបិតាបបួលអាណាប្រជានុរាស្ត្រយកដង្វាយទៅថ្វាយស្ដេច។ សម្ដេចព្រះបរមរាជាពញាអន ក្នុងខណៈនោះទ្រង់ក្រឡេកព្រះនេត្រទៅឃើញភរិយាពញាថីនោះមានលោមរូបឆោមលោមពណ៌ល្អពេក ទ្រង់មានព្រះទ័ពពេញព្រះស្នេហាណាស់។ ទើបទ្រង់ត្រាស់នឹងពញាថីថា: នាងភរិយានេះមានរូបរាងល្អណាស់។ ពុំសមជាប្រពន្ធមេស្រុកទេ សមតែសំរាប់អម្ចាស់ផែនដី។ ថាបើអ្នកយកថ្នូរប៉ុន្មានអញក៏ឱ្យអ្នកដែរ។ ពញាថីមានសេចក្ដីស្រលាញ់ភរិយារបស់ខ្លួនពេកណាស់ តែបើក្រាបបង្គំទូលតាមត្រង់ នោះខ្លាចព្រះរាជអាជ្ញានឹងព្រមថ្វាយក៏ថាពុំកើត ព្រោះអាល័យប្រពន្ធនោះណាស់ ម៉្លោះហើយក៏តាំងតែក្រាបថ្វាយបង្គំ ហើយស្ងៀមនៅទៅ។ ព្រះបរមបពិត្រទ្រង់ត្រាស់ទៅកាន់នាងទាវវិញថា: នាងព្រមទៅនៅជាខ្ញុំ រាជការហ្លួងឬទេ? នាងទាវប្រកែក។ មួយរំពេចនោះព្រះបរមបពិត្រត្រាស់បង្គាប់ក្រុមទាហានសេះ និងក្រុមទាហានព្រះរថឱ្យទៅយកចៅអករ៍ផង និងចាស់ទុំផង ពីព្រះបរមរាជវាំងមក ហើយចាប់នាងទាវដាក់លើរទេះបរមកប្រាសាទស្រុកស្រីសន្ធរ។ គ្រាដែលអករ៍ និងចាស់ទុំចាប់នាងទាវដាក់លើរទេះមកនោះ នាងទាវយំសោកប្រាប់ប្ដីថា អ្នកនៅឯក្រោយឱ្យបានសេចក្ដីសុខចុះ ខ្ញុំស៊ូស្លាប់ហើយមិនឱ្យមានប្រុសជាពីរបីចាប់ពាល់ដល់ខ្លួនខ្ញុំទេ ថាបើអ្នកស្រលាញ់ខ្ញុំដោយសុចរិតហើយសូមអ្នកប្រាថ្នាទៅជាតិមុខឱ្យដូចនាងទាវនិងម៉ឺនឯកចុះ។ ចូរអ្នកកុំភ្លេចបណ្ដាំខ្ញុំឡើយ។ ពួកមន្ត្រី និងក្រុមរាជរថក៏ចេះតែបររទេះនោះទៅ ទាងចាស់ទុំ និងចៅអកផែង ក៏តាំងគាំពារនាងទាវ មិនឱ្យរត់រួច។ លុះនាំទៅដល់ក្នុងព្រះបរមរាជវាំងហើយ ព្រះបរមបពិត្រ ស្ដេចចូលទៅប្រាថ្នា នឹងផ្ទុំជាមួយ នឹងនាងទាវ តែនាងទាវនេះ ចេះតែកាលគាស់ប្រថុយជីវិតមិនព្រមចុះសំរុងនឹងព្រះអង្គឡើយ។ ព្រះអង្គនៅតែលោមដូច្នោះអស់បីយប់បីថ្ងៃ ក៏ស្ដេចនៅតែពុំបានសំរេចដូចសេចក្ដីប្រាថ្នាទៀត។ ទើបទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ទៅក្រុមវាំងឱ្យយកខ្លួននាងទាវទៅដាក់ច្រវាក់ខ្នោះឃ្នាង។ ទោះបីជាក្រុមទាហានធ្វើដូចម្ដេច ក៏នាងទាវនៅតែពុំទន់ចិត្ត ព្រមស្ម័គ្រនឹងព្រះអង្គឡើយ។ នាងទាវអត់បាយអត់ទឹក អស់ដប់ថ្ងៃក្ស័យជីវិតទៅ។ ក្នុងគ្រានោះ ស្រុកធំៗ ថ្លើង "អ្នកដែលឡើងចាងដែលព្រហើនមហាត" ប៉ះជាច្រើនតំបន់តាំងពីផែនដីសម្ដេចព្រះបរមរាជាធិបតីជើងព្រៃ និងសម្ដេចព្រះបរមរាជាពញាតន់ដរាបរៀងមក។ ចៅហ្វាយស្រុកនៃ ខេត្តធំៗទាំងប៉ុន្មានក៏តាំងខ្លួនជាស្ដេច ជាព្រះរាម គឺសម្ដេចព្រះរាមទ្រាំងមួយ ព្រះរាមខេត្តបាទីមួយ ព្រះរាមខេត្តបាភ្នំមួយ ព្រះរាមខេត្តត្បូងឃ្មុំមួយ សម្ដេចព្រះរាមកែវព្រះភ្លើងមួយ។ ឯពញានូជាព្រះរាជបុត្រពៅនៃសម្ដេចព្រះបរមិន្ទរាជាដែលរត់កាលបែកបន្ទាយលង្វែក ហើយទៅគង់នៅថ្មគោលនោះ ក៏តាំងខ្លួនជាសម្ដេចព្រះរាមថ្មគោល បញ្ចុះបញ្ចូលអ្នកព្រៃតាំងជាមន្ត្រីធំតូច ជាសេនាទាហានបានជាច្រើន។ នេះនឹងនិយាយអំពីអ្នកស្រុកក្រៅក្រុង និងក្នុងក្រុងទាំងឡាយវិញ។ កាលអ្នកស្រុកទាំងនោះដឹងថា និងទាវអត់ដង្ហើមស្លាប់ ព្រោះតាំងចិត្តសុចរិត នឹងពញាថីជាស្វាមីហើយ ក៏មានចិត្តប្រណីមេត្តានាងទាវគ្រប់គ្នា។ អ្នកស្រុកកើតមានសេចក្ដីសោកស្រណោះអាឡោះអាល័យ និងសេចក្ដីគ្នាន់ខ្នាញ់ក្ដៅក្រហល់ក្រហាយរាល់រូបកាយ។ ពញាថី កាលដែលភរិយាស្រែកផ្ដែក្នុងពេលដាក់លើរទេះទៅនោះ ក៏អាណិតអាសូរភរិយាពន់ប្រមាណណាស់។ ពញាថី តាមទៅស្ដាប់ការណ៍ពីក្រៅបរមរាជវាំង លុះបានដឹងថានាងទាវពុំព្រមរួមប្រវេណី នឹងព្រះបរមបពិត្រទេ ហើយព្រះបរមបពិត្រ ស្ដេចឱ្យធ្វើទោសដាក់ខ្នោះឃ្នាងច្រវាក់ដូចម្ដេច ក៏នាងនៅតែពុំព្រមដែរ គឺនាងសុខចិត្ត តែពីអត់ដង្ហើមឱ្យស្លាប់ទៅវិញ ដូចវាចារដែលនាងបានឱ្យសត្យសញ្ញាដល់ប្ដីនាងនោះមែន។ ពញាកាលបើបានដឹងហើយ ក៏រឹតតែក្ដៅចិត្ត នឹងរឹតតែស្រឡាញ់ភរិយាថែមឡើងទៀត ហើយមានចិត្តមេត្តាត្រាប្រណី នាងជាភរិយានោះពន់ប្រមាណ។ ពេលនោះពញាថីចេញវាចារថាម៉្លេះហើយគិតសំលាប់ស្ដេចនេះឱ្យបាន បើពុំបានទេ ហើយបើស្ដេចនេះមានបុណ្យមានអំណាចមែននោះ ឱ្យកាប់សំលាប់ខ្លួនទៅតាមភរិយាសំឡាញ់ទៅចុះ។ គិតតែម៉្លោះហើយ ពញាថីក៏នាំគ្រឿងពលីការ យកទៅថ្វាយព្រះទេវរ័ក្សទាំង ១២ តំបន់ ដែលព្រះបរមរាជាពញាយ៉ាត បរមខត្តិយាមហាចន្ទរាជា តាំងទុកជាចារឹកព្រះនគរនោះ ហើយបួងសួងថា : សូមព្រះទេពទេវរ័ក្សទាំងនោះជាសាក្សីពេជ្ញញាណនៃខ្ញុំព្រះករុណា។ ខ្ញុំព្រះករុណា ពុំបានគិតក្បត់នឹងម្ចាស់ផែនដីឡើយ ចំពោះស្ដេចផែនដីដែលរំលោភមកលើភរិយាខ្ញុំ ឥឡូវខ្ញុំក្ដៅក្រហាយទ្រាំពុំបានខ្ញុំសូម រត់ទៅពឹងបុណ្យសម្ដេចព្រះរាមកែវព្រះភ្លើង ហើយសូមព្រះទេពទេវរ័ក្សទាំងនោះជួយទំនុកបំរុងខ្ញុំ និងជួយដោះទុក្ខអ្នកស្រុកទាំងឡាយឱ្យព្រះអង្គនេះអន្តរាយចេញទៅ នឹងបានសេចក្ដីសុខហោង។ លុះបួងសួងរួចស្រេចហើយ មួយរំពេចនោះឋានអាកាសក៏តាំងចាប់ផ្ដើមអ័ព្ទអួរអស់ទាំងមេឃ មានទាំងខ្យល់ផ្គររន្ទះបាញ់ផែនជហ្វាដងក្ដារចុងព្រះរាជរោងធ្លាក់មកដល់ដីអស់។ ខាងផែនភពពសុធា ក៏កក្រើកញាប់ញ័រ បក់បោកកួចយកជហ្វាដងក្ដារទាំង ៨ បន្ទះ ទៅពីទីដែលធ្លាក់ទៅលើអាកាស ហើយធ្លាក់ចេញទៅដល់ខាងក្រៅកំផែង ព្រះបរមរាជវាំង។ ខ្យល់ព្យុះរន្ទះបាញ់កក្រើកញាប់ញ័រផែនដីដូច្នេះ ប្រមាណជា ៤ ម៉ៅងទើបស្ងប់ស្ងាត់ទៅវិញ។ ពញាថីនឹងតែក្នុងចិត្តថា : ប្រហែលជានឹងបានសំរេចដូចសេចក្ដីប្រាថ្នាហើយ ហើយក៏ដើរមកដល់ស្រុកអរិយក្សត្រ។ លុះមកដល់ទីនេះពញាថី ក៏សុំដោយសារទូកគេឆ្លងមក "ភ្នំពេញ" ដើម្បីសូមថ្វាយខ្លួននឹងមេក្បត់ម្នាក់ឈ្មោះកែវ។ លុះមកដល់ហើយពញាថី ក៏យំថ្លែងទុក្ខនឹងសម្ដេចព្រះរាមកែវព្រះភ្លើង ហើយជំរាបសេចក្ដីសព្វគ្រប់ប្រការ។ សម្ដេចព្រះរាមកែវព្រះភ្លើងមានសេនា ៧ នាក់គឺ : - ឈ្មោះសេនាជ័យ១ ឈ្មោះសួស១ ឈ្មោះកែវ១ - ឈ្មោះ ពេជ១ ឈ្មោះម៉ិល១ ឈ្មោះប្រាក់១ ឈ្មោះមាស១។ សេនាម្នាក់សឹងស្ទាត់ជំនាញនូវ គង់ គុនកាប់ចាក់ រហ័សរហាល់ដូចកង្ហារក្រឡាប់ក្រឡាពន់ប្រមាណ។ ឯខ្លួន សម្ដេចព្រះរាមកែវព្រះភ្លើងសោត សឹងស្ទាត់នូវមន្តវិជ្ជាការហៅភ្លៀងខ្យល់បានទាំងអស់។ ក្នុងខណៈដែលពញាថី ចូលទៅយំថ្លែងទុក្ខជំរាបនោះ សម្ដេចព្រះរាមកែវព្រះភ្លើង ក៏នឹងឆ្អែតចិត្តក្នុងដួងហឫទ័យមួយរំពេច ហើយទទួលថា: កុំឱ្យអ្នកព្រួយចិត្តឡើយ យើងទទួលភារៈនេះឱ្យបានសំរេចដូចចិត្តប្រាថ្នារបស់អ្នកនោះឱ្យទាល់តែបាន។ នេះនឹងនិយាយអំពី សម្ដេចព្រះបរមនាថពញាអនជាអម្ចាស់ផែនដីវិញ។ វេលាថ្ងៃមួយ ព្រះបរមរាជាពញាអន ស្ដេចចេញព្រះរាជកំណត់ថា: នៅថ្ងៃ ១១ រោច ខែបុស្ស ឆ្នាំជូត ចត្វាស័ក ឱ្យអស់ចៅហ្វាយស្រុកចូលមកជួបជុំ ដើម្បីនឹងធ្វើបុណ្យចំរើនព្រះជន្មថ្វាយ។ ទ្រង់ចាត់ឱ្យានាយល្បែង រៀបល្បែងភ្លេងមហោស្រព ឱ្យនាយឃ្លាំងរៀបភោជនាហារចាំទទួលលៀងអស់មុខមន្ត្រី ចៅហ្វាយស្រុកក្រមការ ភ្នាក់ងារទាំងក្នុងទាំងក្រៅដែលនឹងមកជួបជុំជួយក្នុងពិធីបុណ្យចំរើនព្រះជន្មវស្សានោះ។ ព្រះរាមកែវព្រះភ្លើងកាលបានដឹងនូវកាលបរិច្ឆេទនៃព្រះរាជពិធីបុណ្យនេះហើយ ក៏ចាប់សេនាពេជមួយ ឱ្យឃុំពល ១០០ នាក់ ហើយក្លែងដើរចូលមកពីខេត្តត្បូងឃ្មុំ ឱ្យសេនានាម៉ិលឃុំ១០០ នាក់ ហើយក្លែងដើរចូលពីខេត្តព្រៃវែងឱ្យសេនាមាសឃុំពល១០០ នាក់ដើរចូលពីខេត្តបាភ្នំ ឱ្យសេនាកែវឃុំពល ១០០ នាក់ក្លែងដើរចូលមកពីខេត្តកំពង់សៀម ឱ្យសេនាសួនឃុំពល ១០០ នាក់ក្លែងដើរចូលមកពីខេត្តបារាយណ៍ជើងព្រៃ ឱ្យសេនាជ័យឃុំពល ១០០ នាក់ក្លែងដើរចូលមកពីខេត្តបាទី ឱ្យសេនាប្រាក់ឃុំពល ១០០ នាក់ក្លែងដើរចូលមកពីខេត្តសំរោងទង។ ឯសម្ដេចព្រះរាមកែវព្រះភ្លើងអង្គឯង ឃុំពល ១០០ នាក់ ក្លែងមកពីខេត្តភ្នំពេញមកជាមួយនឹងអស់ចៅហ្វាយស្រុក ហើយក្លែងថាចូលមកជួយធ្វើបុណ្យខ្លះ ចូលមកមើលពិធីបុណ្យចំរើនព្រះជន្មវស្សាខ្លះ។ តមកព្រះរាមកែវព្រះភ្លើងបានកំណត់ទុកថា បើម្ចាស់ផែនដីចេញទតរបាំឬល្បែងហើយ អុជកាំជ្រួចរន្ទាកាលណាយើងត្រូវចូលទៅកាប់ចាក់ព្រមគ្នាតែម្ដងកុំបង្អង់ដៃឡើយ។ លុះដល់ថ្ងៃជិតកំណត់បុណ្យហើយ សេនាទាំង ៧ នាយ និងខ្លួនសម្ដេចព្រះរាមកែវព្រះភ្លើង ឃុំពលកាន់អាវុធខ្លីបង្កប់លាក់នៅត្រង់ភ្លៅក្នុងសំពត់គ្រប់ៗគ្នា ហើយដើរចេញទៅពីភូមិកែវព្រះភ្លើង ភូមិកែវព្រះភ្លើងនៅភ្នំពេញប៉ែកខាងត្បូងទល់នឹងមាត់ទន្លេបាសាក់។ ត្រង់ទីតាំងវត្តកែវព្រះភ្លើង ដែលសព្វថ្ងៃគេហៅថាក្លាយមកថាវត្តតាកែវ។ លុះដល់កំណត់ថ្ងៃចូលបុណ្យហើយ វេលាយប់អម្ចាស់ផែនដីយាងចេញអុជកាំជ្រួចរន្ទាផ្ទាល់ព្រះហស្ថ។ ខណៈនោះបណ្ដារាស្ត្រប្រុសស្រី ក្មេងចាស់ក៏ផ្អើលអំពីល្បែងនានា នាំគ្នាទៅមើលកាំជ្រួចរន្ទារាល់រូបកាយ។ ព្រះរាមកែវព្រះភ្លើង និងសេនាទាំង ៧ នាយ ក៏បន្លំចូលទៅមើលកាំជ្រួចរន្ទាពេលនោះដែរ។ លុះឃើញអម្ចាស់ផែនដី កំពុងតែអុជកាំជ្រួចរន្ទា ពេលព្រះរាមកែវព្រះភ្លើង និងសេនាទាំង ៧ នាយ ក៏ស្ទុះព្រមគ្នាចូលលុកហើយធ្វើគតព្រះអង្គសុវណ្ណគតនោះទៅ។ ក្រុមរក្សាព្រះអង្គ និងមហាតលិកបានចូលទៅជួយដែរ តែសេនាទាំង ៧ នាយ និងព្រះរាមព្រះភ្លើងមិនព្រមថយ ត្រឡប់ជាទទួលចូលកាប់ចាក់ស្លាប់បាត់បង់ជីវិតអស់ជាច្រើន ហើយលើកពលត្រឡប់មកវាំងកែវព្រះភ្លើងវិញ។ អាស្រ័យដោយមានហេតុដូច្នេះហើយ បានជាក្រោយមកមានបំរាមលែងឱ្យអង្គម្ចាស់ផែនដី យាងចេញអុជកាំជ្រួចរន្ទាផ្ទាល់ព្រះហស្ថ គឺត្រូវអុជកំណត់ថ្វាយនឹងឆ្នួន រួចហើយឱ្យប្រទានឆ្នួននោះទៅព្រះរាជសង្គ្រាម នាយឃ្លាំងរំសេវទទួលយកទៅអុជស្នងព្រះអង្គរៀងមក។ លុះព្រឹកឡើង មន្ត្រីទាំងឡាយយកសេចក្ដីនោះក្រាបបង្គំសម្ដេចព្រះមហាទេវីក្សត្រី និងព្រះរាជវង្សានុវង្សសព្វគ្រប់ប្រការ។ សម្ដេចព្រះមហាទេវីក្សត្រី និង ព្រះរាជវង្សានុវង្ស ទ្រង់ជ្រាបហេតុគ្រប់ប្រការហើយ ទ្រង់សោកស្រណោះអាឡោះអាល័យពន់ប្រមាណ ទើបទ្រង់មានព្រះរាជសវនីយ៍ បង្គាប់ទៅអ្នកមុខអ្នកការឱ្យធ្វើព្រះមេរុថ្វាយព្រះភ្លើងរំលាយព្រះបរមសព។ លុះកិច្ចការទាំងនេះបានសំរេចហើយ សម្ដេចព្រះមហាទេវីក្សត្រី ព្រះរាជវង្សានុវង្ស និង មុខមន្ត្រីទាំងអស់គ្នា ព្រមព្រៀងអញ្ជើញពញាញោម ជាព្រះរាជបុត្រពៅនៃសម្ដេចព្រះមហិន្ទរាជា ឱ្យស្ដេចឡើយសោយរាជ្យជាតំណប្រយូរវង្ស។
បោះនៅរោងពុម្ព អន្តរជាតិ ផ្ទះឡូត៍លេខ ១១ G ៥ ផ្លូវលេខ ៣៧១ ឧកញ៉ា ទេពផន សង្កាត់លេខ ៥ ទីសំណាក់ការលេខ ៧៦ ស.២ ផ្លូវលេខ ២៩៨ មហាវិថីព្រះបាទមុនីវង្ស សង្កាត់លេខ ៥ ភ្នំពេញ តម្កល់ទុកតាមលេខ ១៩៩ ចុះថ្ងៃទី២៦ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៦៩ បោះចំនួន៣៥០០ច្បាប់។